بازی های بومی محلی گنجینه ای از هویت و فرهنگ تاریخ ورزش ایرانیان
*******
سوتیتر: آبجي گل بهار، آقا سلام، اتل ماقویش، الك زنبه، اینچیله بادام قاجده بیردام، بازي قلاغه، تركه‌بازی، تنوره تنوره، درنه، دستمال گوتورده، دوز، زو، شاتي‌شوتی، صید و حصار، قاپ‌بازی، قِدبازی، كمربازی، كوف‌بازی، گوشله (كوزه)، گوي‌بازی، لنگه، مورچه‌داره و یك قل دوقل جزو بازی های بومی محلی رایج در همدان به شمار می رود كه در گذشته در نقاط مختلف این استان مرسوم بوده است.
******
هگمتانه – سرویس ورزش، میثم ناصرنژاد: بازی های بومی محلی به عنوان گنجینه ای از هویت و فرهنگ تاریخ ورزش ایرانیان است كه به رغم كم رنگ شدن فعالیت در این ورزش ها، استان همدان امسال با تدوین برنامه ای جامع درصدد ترویج و گسترش آن در سطح روستاها و عشایر است.
بازی های بومی محلی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایرانیان در زمینه ورزش هستند كه علاوه بر جنبه‌های نشاط و شادابی، پیوستگی عمیقی با شیوه زندگی و معیشت مردم در دوره های گذشته داشته و از مهمترین اجزای فرهنگ هر شهر محسوب می‌شوند.
بازیهای سنتی قدیمی از جمله هفت سنگ، طناب كشی، عمو زنجیرباف، قایم موشك، گرگم به هوا، كی بود كی بود، لی لی، شیر و آهوها، وسطی و ... ریشه در سنت های دیرینه مردم ایران زمین دارد كه متاسفانه امروزه دلایلی چون استفاده از وسایل ارتباط جمعی، بازی های رایانه ای و ورزش های جدید امكان پرداختن به بازیهای محلی را به حداقل ممكن كاهش داده و به دست فراموشی سپرده است.
آبجي گل بهار، آقا سلام، اتل ماقویش، الك زنبه، اینچیله بادام قاجده بیردام، بازي قلاغه، تركه‌بازی، تنوره تنوره، درنه، دستمال گوتورده، دوز، زو، شاتي‌شوتی، صید و حصار، قاپ‌بازی، قِدبازی، كمربازی، كوف‌بازی، گوشله (كوزه)، گوي‌بازی، لنگه، مورچه‌داره و یك قل دوقل جزو بازی های بومی محلی رایج در همدان به شمار می رود كه در گذشته در نقاط مختلف این استان مرسوم بوده است.
در این بین بازی اتلما قویش و قدبازی در همدان و درنه و زو در روستاهای اطراف نهاوند بسیار مورد توجه اهالی بوده است.
از گذشته‌های دور انسان‌ها از ساده‌ترین مواد موجود در طبیعت همچون خاك، سنگ، استخوان، چوب و بعدها از فلزات وسایلی برای بازی ساخته‌اند. یكی از این بازیهای شیرین و مفرح منطقه كبودراهنگ الك دولك است كه تاكنون نیز از استقبال بسیار خوبی نزد مردمان این شهرستان بویژه در روستاها برخوردار است.
پیشكسوتان ورزش های بومی محلی معتقدند: ورزشهای بومی و محلی با گذشت زمان و به دلیل توجه كم و حمایت نشدن از این رشته‌های اصیل و پرپیشینه رنگ باخته و هم اكنون در حال به فراموشی سپرده شدن است.
شماری از آنان افزودند: در گذشته مردم با وسایلی از قبیل چوب، سنگ، طناب، پارچه و غیره كه در طبیعت هم به سادگی یافت می‌شود به بازی پرداخته و اوقات فراغت خود را به شادی و نشاط سپری می كردند و به نسبت مردمان امروز از نشاط روحی و روانی بسیار بیشتری برخوردار بودند.
به گفته آنان، ورزش‌ها و بازیهای بومی و محلی بیشتر به صورت گروهی برگزار می‌شود كه ارتباط و صمیمت بین افراد را بیشتر می‌كند ولی اكنون این بازی‌ها كمرنگ شده و به جای آن تكنولوژی و وسایل الكترونیكی بیشتر شده و فعالیت‌های بدنی جای خود را به فعالیت‌های ذهنی و شادی‌های جمعی نیز به شادی‌های فردی تبدل شده است.
بسیاری از دست اندركاران بازی های بومی محلی نیز به این نكته اشاره می كننده كه خاطره بازیهای دسته‌جمعی برای نسل امروز كودك و نوجوان ما چندان كه باید و شاید شناخته شده نیست و آنها ترجیح می‌دهند خود را با انبوه وسایل الكتریكی و اسباب بازیهای كوچك و بزرگی كه در مغازه‌های امروزی به فروش می‌رسد، سرگرم كنند.
هم اكنون بیشتر رشته‌های بومی و محلی شناسایی شده در استان همدان دارای قدمت و پیشینه تاریخی است كه پنج سنگ، پنجعلی پنجعلی، پول توتان، پر یا پوت، پا به پا، بیلدرم بیل، بگو كی بود، باجی باجی جان، انداختن سكه در قیف، الك دولك زمه، الك اسد خان، ات مته توته مته، آه زرینه، آقا داد ملا داد، آسیاب به چرخ، آسه برو آسه بیا...، آسمان چه رنگه ، آردا مادزول وغیره از جمله و بازیهای بومی و محلی استان همدان است كه در حال حاضر برخی از آنها در گوشه و كنار این استان رواج دارد.
برخی از فعالان بازی های بومی محلی در دهه 50 نیز براین باورند كه به این رشته‌های بومی و محلی آن گونه كه باید توجه نمی‌شود و گسترش ورزشهای جدید با هیجانات زیاد مانند فوتبال موجب كمرنگ شدن رشته‌های بومی شده است.
به گفته آنان، از سوی دیگر متولیان امر بیشتر از رشته‌های مدال‌آور و قهرمان پرور حمایت می‌كنند و اسپانسر و بخش خصوصی نیز كمتر راغب می‌شوند تا بر روی ورزشهای بومی و محلی سرمایه‌گذاری كنند.
یك كارشناس امور فرهنگی در این باره می گوید: ساماندهی بازی های بومی محلی بسیار ضروری است و همانطور كه با برنامه ریزی در راستای توسعه ورزشهای باستانی، شاهد فعالیت چشمگیر این ورزش سنتی ایرانیان در جهان هستیم، باید در بازی های بومی محلی نیز این هدف دنبال شود.
'محمد رضایی'با تاكید براینكه احیای دوباره ورزش سنتی و بومی باعث گرایش قشر جوان نسبت به جذابیت های این بازی ها می شود، افزود: ورزش های محلی باید از سوی متولیان امر در بین نسل جوان ترویج یابد تا آنها با بهره مندی از طبیعت بتوانند ضمن پرداختن به ورزش، شور و نشاط پایدار در اوقات فراغت خود در كنار خانواده داشته باشند.
رییس هیات ورزش های روستایی و عشایری همدان نیز در این باره گفت: امسال یكی از سیاست های اصلی این هیات توسعه فراگیر بازی های بومی محلی در سطح استان همدان است.
'مهرداد نادری فر'افزود: هم اكنون 30 بازی بومی محلی در سطح استان همدان مطرح است كه روستاییان و عشایر در طول هفته به این بازی ها می پردازند.
وی در ادامه با اشاره به اینكه بازی های طناب كشی و دال پلان به عنوان رشته های پایلوت امسال مورد توجه هیات روستایی و عشایری قرار دارد، اظهار داشت: توسعه و گسترش چشمگیر این دو رشته را امسال مدنظر داریم.
وی خاطرنشان كرد: 'دال پلان'یكی از بازی های رایج بومی محلی است كه هم اكنون جزو فهرست آثار معنوی كشور به ثبت رسیده و مورد توجه علاقه مندان به بازی های بومی محلی نیز هست.
نادری فر بیان داشت: 'دال پلان'یكی از بازی های محلی منطقه است كه به قدرت بدنی بالا خصوصا قدرت بازو و دقت نیاز دارد، ادامه داد: در این بازی شركت كنندگان كه بیشتر مردان هستند، در قالب دو تیم در مقابل هم قرار می گیرند.
وی در مورد نحوه انجام بازی گفت: در دو طرف سه سنگ عمود به فاصله 10تا 15 متر قرار گرفته و یكی از دو تیم به قید قرعه بازی را آغاز می كند.
وی افزود: نفرات تیم ها به ترتیب باید هر كدام یك سنگ به سمت سنگ های چیده شده تیم مقابل پرتاب كنند، اگر بازیكن توانست با پرتاب سنگ یكی از سنگ های چیده شده حریف را بزند می تواند به عنوان جایزه سنگ دیگری را پرتاب كند.
نادری فر ادامه داد: اگر تیم پرتاب كننده بتواند هر سه سنگ را بزند سه امتیاز گرفته و سنگ ها دوباره چیده می شوند و بازی دوباره شروع می شود.
وی در ادامه گفت: در همدان نیز همانند سایر نقاط كشور ورزشهای سنتی و بازیهای بومی و محلی جالب توجهی وجود دارند كه در گذشته یكی از مهمترین سرگرمی‌ها برای نوجوانان و جوانان و حتی افراد بزرگسال در ایام اوقات فراغت بود.
وی اضافه كرد: در سال جدید با امكانات و پیگیری بیشتر سعی می‌كنیم این رشته‌ها را در همدان به خصوص در مناطقی كه بافت سنتی و قدیمی خود را حفظ كرده‌اند، بیشتر گسترش دهیم.
وی تصریح كرد: این هیات با حمایت اداره كل ورزش و جوانان استان همدان، فدراسیون روستایی و عشایری و نیز همكاری اداره‌های ورزش و جوانان بخش‌ها و شهرهای تابعه همدان در سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی با جدیت پیگیر پیشرفت این ورزش‌ها در استان خواهد بود.
+++++++++++
دانش آموزان دوره اول متوسطه آموزش بسكتبال را فرا می گیرند
هگمتانه – سرویس ورزش: معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش همدان گفت: دانش آموزان دوره اول متوسطه ( اول راهنمایی) در سال تحصیلی جدید آموزش بسكتبال را فرا می گیرند.
'عبدالله جعفری'افزود: در سال تحصیلی جدید و با تحولات نظام آموزشی به محض ابلاغ رسمی از وزارتخانه آموزش بسكتبال برای دانش اموزان اجرایی می شود.
وی اضافه كرد: در حال حاضر در دوره ابتدایی، رشته ژیمناستیك در پایه دوم، رشته شنا در پایه سوم، رشته طناب‌زنی در پایه چهارم، رشته تنیس روی میز در پایه پنجم و رشته دو و میدانی در پایه ششم برای دانش آموزان در حال اجرا است.
وی با بیان اینكه با پایان 12 جلسه برای همه این رشته ها ، هفته معلم در اردیبهشت ماه سال جاری طرح های وزارتی دوره ابتدایی پایان می یابد و آیین اختتامیه این طرح ها برگزار می شود افزود: در بیشتر رشته ها پوشش حداكثری ایجاد شده است.
جعفری اضافه كرد: در رشته سباح (شنا) به دلیل كمبود منابع مالی تنها 25 درصد از برنامه محقق شده است كه تابستان امكان ادامه و پیگیری این طرح وجود دارد.
وی اظهار داشت: در رشته ژیمناستیك نیز به دلیل كمبود نیروی متخصص و امكانات پوشش صد درصدی محقق نشده است.
+++++++++
ستون: یادداشت میهمان
به احترام تیمی که قابل احترام است
هگمتانه – سرویس ورزش: پایان غم انگیز برای تیمی که شایسته بهترین ها بود، بی شک بهترین عنوانی است که می توان برای الوند همدان بکار برد.
روزگار ورزشی تیمی که چشم ها را یک فصل خیره، گوش ها را تیز و زبان ها را به ستایش واداشت، در چند هفته به پایان راه و درست جایی که باید تیر خلاص شلیک می شد، غروب کرد تا تنها چیزی که باقی بماند افسوس باشد و افسوس.
مردمانی که از الوند به عنوان گل بی خار ورزش استان یا بهتر بگوییم خط مقدم ورزش همدان یاد می کنند، این روزها اما بیش از هر چیز از نرسیدن به سرمنزل پایانی ناراحت هستند.
بدون تردید مردم، الوند را به خاطر اینکه لایق دوست داشتن است، دوست دارند. هماهنگی و پا به توپ شدن تک تک جوانان الوند با عشق و علاقه این اجازه را به هوادار نمی داد تا از دل بستن به تیمی که بر بومی بودن استوار است، دور شوند.
کشتی الوند درست جایی به گل نشست که نباید. این وسط رو سیاهی برای آنهایی ماند که از زمین خوردن الوند غرق در شادی شدند. این بحث ها تا جایی پیش می رود که بهرام یدی مدیرعامل باشگاه الوند، مرد کار کشته دیروز را به مردی بی انگیزه در تیمداری تبدیل می کند.
از ته دل یدی و اینکه او چه در سر دارد هیچ خبر نداریم، اما ظواهر نشان می دهد که خیلی ها علیه مدیرعامل الوند متحد شده اند.
در فصلی که تمامی ارکان موفقیت یک تیم فوتبالی از هوادار گرفته تا رسانه برای رسیدن الوند به اوج، کمر همت را بسته بودند، این اواخر همه چیز عکس می شود تا الوند از عرش به فرش برسد.
اتفاقاتی که به گفته مدیرعامل الوند در آینده ای نزدیک از آن ها پرده برداری می شود تا مردم بیبشتر در جریان اتفاقات ریز و درشت پیرامون الوند قرار گیرند.
یک فصل به پایان رسید و باید برای آینده تصمیم گیری کرد، اینکه چه اتفاقی برای الوند خواهد افتاد و این تیم چه سرنوشتی را به انتظار نشسته است؟ نقطه نظرات زیاد است و تنها کاری که می توان کرد منتظر ماندن برای آینده است.
اما می توان چندحالت را برای آینده این تیم دوست داشتنی پیش بینی کرد:
نخست آنکه مدیرعامل الوند بر عقیده خود مصر مانده و از تیمداری در فصل آینده صرف نظر کند. در چنین حالتی دود این تصمیم به چشم مردم فوتبالدوست همدان خواهد رفت. صدالبته نمی توان تیر انتقاد را به سمت یدی نشانه گرفت و باید مقصر را در جای دیگری جست و جو کرد.
دوم آنکه از الوند و پاس، تیمی جدید رونمایی شده و فصل آینده یک تیم از همدان که متشکل از پاس و الوند است، در لیگ دسته اول باشگاه های کشور حاضر شود.
حالت سوم اما می تواند راه گشای تمامی مشکلات باشد. جایی که قرار است هفته آینده با حضور استاندار همدان، اعضای هیات مدیره الوند، مدیرعامل و آنطور که از شنیده ها حاکی است،"امیر خجسته"در آن حضور بهم رسانده و با یک خرد جمعی بهترین تصمیم گرفته شود. البته در این جا، آنچه که بهرام یدی را از تصمیم فعلی منصرف و وی را برای آینده راضی نگه خواهد داشت، پذیرفتن پیشنهادهای این مدیر شایسته است.
مشخص نیست کدام یک از این حالات سه گانه و یا شاید اتفاقات دیگری که می توانستند در صف این سه مورد قرار گیرند، در آینده برای الوند رخ دهد، اما مدیران ارشد استان باید بدانند که مردم با الوند انس گرفته و حالا بیش از هر چیز و هرشخصی به الوند عشق می ورزند.
حامد صیفی
+++++++++
معرفی برترین‌های شطرنج همدان گرامیداشت شهید صیاد شیرازی
هگمتانه – سرویس ورزش: رئیس هیئت شطرنج همدان از برگزاری نخستین مسابقات شطرنج سریع هفتگی در سال 92 به مناسبت گرامیداشت شهید صیاد شیرازی خبر داد.
مژده شکری اظهار داشت: نخستین دوره از مسابقات شطرنج سریع هفتگی در سال 92 به مناسبت یادواره شهید صیاد شیرازی با شرکت 37 نفر در هفت دور به روش سوئیسی در محل خانه شطرنج استان همدان برگزار شد.
وی افزود: این رقابتها به سرداوری مهرداد شربتی انجام شد و مسئولیت برگزاری مسابقات برعهده سجاد جهانگیری بود که در پایان نفرات برتر در رده‌های مختلف سنی مشخص شدند.
رئیس هیئت شطرنج همدان تصریح کرد: در این رقابتها در مجموع کلی حامد منوچهری و کامران صوفی‌زاده با کسب مشابه شش امتیاز و با توجه به پوئن‌شکنی به ترتیب اول و دوم شدند، سینا کوروند و حمیدرضا صداقت‌خواه با 5.5 امتیاز با توجه به پوئن‌شکنی در جایگاه سوم و چهارم قرار گرفتند و امیرعلی دلاوری با پنج امتیاز به عنوان پنجمی بسنده کرد.
وی یادآور شد: در رده سنی اول بالای 50 سال مهرداد جمالی با کسب چهار امتیاز در جایگاه نخست ایستاد، در رده سنی زیر 14 سال یاشار موحدی باکسب چهار امتیاز قهرمان شد و رده سنی زیر 10 سال داوود عقیلی با کسب 4 امتیاز بهترین عملکرد را در این رده داشت.
شکری در ادامه با اشاره به اینکه بر طبق تقویم این هیئت امسال در هفته و مناسبت‌های مختلف اقدام به برگزاری در دو بخش آقایان و بانوان خواهیم کرد افزود: با هماهنگی و برنامه‌ریزی در تقویم ورزشی امسال سعی شده در مناسبت‌ها و اعیاد مسابقات مختلفی با روش‌ها متنوع برای علاقه‌مندان به این رشته تدارک دیده شود و برای جذب بیشتر نوجوانان و جوانان مدارس شطرنج امسال در سطح 9 شهرستان تابعه استان در نظر گرفته شده است.
گفتنی است هیئت شطرنج همدان در رده‌بندی هیئت‌های ورزشی برتر استان در بین 10 هیئت برتر قرار گرفته است.
+++++++
قهرمانی رکابزنان همدان در تایم تریلدوچرخه سواری
هگمتانه – سرویس ورزش: نخستین مرحله رقابتهای لیگ کورسی بانوان در مواد پیست و جاده، با قهرمانی رکابزنان همدان در ماده تایم تریل پایان یافت .
اولین مرحله از رقابتهای لیگ کورسی بانوان در سال جاری و در مواد پیست و جاده و در دو رده سنی جوانان و بزرگسالان در پیست دوچرخه سواری مجموعه ورزشی آزادی برگزاری شد.
در مسابقه تایم تریل در رده سنی جوانان که در این رده رکابزنان به مسافت 8 کیلومتر با یکدیگر به رقابت پرداختند که در پایان؛زهرا خسروشاهی از تیم دبیری تبریز با زمان 13 دقیقه و 32 ثانیه و 81 صدم ثانیه به مقام قهرمانی دست یافت، در رده سنی بزرگسالان:در این رده نیز دوچرخه سواران در مسافت 12 کیلومتری پا به رکاب شدند که در پایان؛مریم قیاسوند از تیم هیئت همدان با زمان 19 دقیقه و 18 ثانیه و 68 صدم ثانیه بر سکوی نخست ایستاد، ماندانا دهقان از دیگر رکابزن این تیم با زمان 19 دقیقه و 28 ثانیه و 68 صدم ثانیه دوم شد و رقیه شریفی از تیم کاشی الماس کویر رفسنجان با زمان 19 دقیقه و 33 ثانیه و 91 صدم ثانیه مقام سوم را به دست آورد.در این دوره از رقابتها رکابزنان 11 تیم ( هیئت کرمانشاه، میثاق خراسان رضوی، هیئت همدان، هیئت اصفهان، هیئت کردستان، هیئت فارس، ترافیک تهران، دبیر تبریز، کاشی الماس کویر رفسنجان، پاسارگاد تهران و استقامت تهران) حضور دارند.
+++++++++++
سرمربی تیم فوتبال گسترش فولاد تبریز:
الوند همدان مستحق صعود به لیگ برتر بود
هگمتانه – سرویس ورزش: سرمربی تیم فوتبال گسترش فولاد تبریز گفت: در این فصل، بعد از تیم گسترش فولاد تبریز، الوند همدان تنها تیمی بود که لیاقت صعود به لیگ برتر را داشت.
رسول خطیبی درباره شکست برابر الوند، اظهار داشت: به علت اینکه از هفته‌ها قبل ما به لیگ برتر صعود کرده بودیم از تیم سوم خود در این بازی استفاده کردیم.
وی افزود: در این بازی بازیکنانی که حتی یک دقیقه نیز از اول فصل بازی نکرده بودند به میدان رفتند و عملکرد بسیار خوبی را در این زمینه داشتند.
سرمربی تیم فوتبال گسترش فولاد تبریز با اشاره به تیم فوتبال الوند همدان بیان کرد: الوند همدان با کادر فنی و بازیکنان خوب و مستعدی که در لیگ دسته اول داشت عملکرد بسیار خوبی را به نمایش گذاشت.
وی خاطرنشان کرد: در اوایل فصل به کادر فنی و بازیکنان تیم خودم گفته بودم که الوند تنها مدعی اصلی لیگ برتر است اما متاسفانه بدشانسی مانع از صعود این تیم به لیگ برتر شد.
خطیبی با بیان اینکه بعد از گسترش فولاد تبریز الوند حقش بود که به لیگ برتر صعود کند گفت: الوند با کمترین هزینه بسته شده بود.
وی در پاسخ به خبرنگار ورزشی فارس همدان درباره اینکه آیا فصل بعد در گسترش فولاد تبریز خواهد ماند یا خیر؟ اظهار کرد: صد در صد فصل بعد خودم تیم را برای لیگ برتر خواهم بست.
خطیبی خاطرنشان کرد: شش بازیکن از لیگ برتر، یک بازیکن خارجی، پنج بازیکن از لیگ یک و 14 بازیکن خودمان را در این فصل را حفظ خواهیم کرد.
وی در پایان گفت: تنها آرزوی قلبی من این است که الوند به لیگ برتر صعود کند.
در هفته بیست و ششم و پایانی لیگ دسته اول تیم فوتبال الوند همدان موفق شد در یک بازی خانگی با نتیجه یک بر صفر گسترش فولاد تبریز را شکست دهد.
الوند همدان در پایان لیگ دسته اول با 43 امتیاز در رتبه پنجم گروه الف لیگ دسته اول قرار گرفت و گسترش فولاد تبریز با 50 امتیاز به طور مستقیم به لیگ برتر صعود کرد.